Dmowski - Ojciec i Architekt Niepodległej Polski

Szczegóły

15-11-23 12:59

Roman Dmowski (1864-1939) to postać Wielkiego Polaka, Męża Stanu, który swą potężną i wytrwałą pracą dał Polsce tak wiele, a tak mało w doczesnym życiu otrzymał.

Miał zostać zapomnianym, wymazanym z historii. Walczono z Nim i z Jego ideologią.Należy przypomnieć Jego osobę, na nowo przywrócić jego myśli, które także dziś mogą nam dać odpowiedź na dręczące pytania i problemy. Roman Dmowski był przede wszystkim twórcą autentycznie polskiej myśli politycznej, która wyrażała najbardziej podstawowe interesy Narodu. Kształtował obraz Polaka, artykułował tożsamość i przeznaczenie dziejowe Polski. Przedstawiał prawdy, które stawały się własnością powszechną i oczywistą.

Doprowadził do niepodległości i przemiany duchowej znacznej części narodu. Główną cechą działalności R. Dmowskiego było przesycenie jej silnym poczuciem odpowiedzialności za losy narodu i państwa. Dlatego też odrzucił złudny pomysł zdobycia niepodległości przez jednorazowy czyn zbrojny, a rozpoczął upartą pracę nad "wydobyciem ze swego narodu jak największych sił", wyrobienia w nim zdolności i cnót obywatelskich niezbędnych do zapewnienia sobie lepszej przyszłości". Wiarę w trwałość przyszłego niepodległego państwa oparł na wzorach samodzielności i świadomości narodowej ludzi. Ruch kierowany przez niego nazywany wszechpolskim ożywił poczucie jedności narodu wbrew rozbiorowym kordonom. Dmowski przeciwstawił się trójlojalizmowi ugodowców niewierzących w możliwość suwerennego bytu Polski . Dmowski wzywał abyśmy do wszystkiego co się dzieje odnosili się solidarnie, narodowo, po polsku.

Celem ostatecznym tej polityki była niepodległość: „Niepodległość zdobywa ten tylko naród, który nieustannie buduje ją swą pracą i walką. Walczycie o to by panowanie obce i wyzysk kraju naszego przez obcych raz na zawsze ustał, byśmy na powrót zostali gospodarzami u siebie, w Polsce wolnej i niepodległej. Walczycie wreszcie o Polskę nową, odrodzoną, jednakową Matkę dla wszystkich swoich dzieci.”

Dążył ku niej kierując się chłodnym rachunkiem i twardym realizmem. Prowadzona wg. tych zasad polityka przyniosła rezultaty. Dmowski wydobył Polskę z politycznego grobu, stawiając ją jako ważny czynnik spraw europejskich. Dzięki jego pracy został utworzony Komitet Narodowy, zorganizowane społeczeństwo w kraju i na emigracji, stworzono 100 tys. armię dowodzoną przez gen. Hallera, przygotowano we wszystkich szczegółach restytucję państwa polskiego, zapewniając mu miejsce między zwycięzcami - oto część owoców pracy Dmowskiego i ruchu narodowego.

Był pierwszym uznanym przedstawicielem państwa polskiego, gdy wziął udział w pierwszym posiedzeniu konferencji, które odbyło się 18 stycznia 1919 r. w siedzibie francuskiego ministerstwa spraw zagranicznych na Quai d’Orsay w Paryżu. Zaproszenie do udziału w konferencji rozsyłał rząd francuski. Zaproszenie takie otrzymał Komitet Narodowy Polski w Paryżu, uznany przez państwa sojusznicze za reprezentację interesów narodu polskiego. Komitet mianował przedstawicielem Polski Dmowskiego. Nominacja ta, po porozumieniu się Komitetu z rządem, jaki powstał w Warszawie, została potwierdzona aktem z dn. 8 maja 1919 roku,  w którym Naczelnik Państwa Józef Piłsudski mianował I.J. Paderewskiego, Romana Dmowskiego i Władysława Grabskiego przedstawicielami rządu polskiego. Przez pierwsze dwa miesiące trwania konferencji kierował sprawami delegacji Dmowski. W tym charakterze przedstawił na posiedzeniu Rady Dziesięciu Konferencji, do której należeli przedstawiciele 5 wielkich mocarstw, program terytorialny delegacji polskiej. Program ten w przedmiocie granicy zachodniej Polski został następnie przedstawiony konferencji w nocie, złożonej dn. 28 lutego, w przedmiocie zaś granicy wschodniej w nocie, złożonej 3 marca. Delegacja Polska broniła z wielkim wysiłkiem granic, zaproponowanych przez Dmowskiego. Jednakowoż zwyciężyły tendencje nie robienia zbyt wielkiej krzywdy Niemcom. Utworzono Wolne Miasto Gdańsk i zdecydowano o plebiscycie na Mazurach, w trzech powiatach nad Wisłą i na Górnym Śląsku. Wielki wysiłek zrobiono, by uzyskać odpowiednie granice dla państwa polskiego, ale na drodze do osiągnięcia tego celu stały liczne przeszkody. I cokolwiek bądź można powiedzieć o szczegółach, to na ogół widać z całą jasnością, że Polska dzisiejsza, zanim otrzymała granice w rzeczywistości, była w wyobraźni Romana Dmowskiego. A gdy później, 28 czerwca, składał Dmowski swój podpis obok podpisu Paderewskiego, na traktacie pokojowym, w wielkiej sali lustrzanej pałacu Ludwika XIV, mógł mieć pełen poczucie, że ten dowód Jego udziału w dziele odbudowania Polski jest świadectwem zgodnym z rzeczywistością, że na ten wielki zaszczyt w pełni zasłużył. [1]

Wysiłek narodu kierowanego przez Romana Dmowskiego dał Polskę niepodległą, o określonych granicach. Ale na tym nie skończyła się walka o Polskę. Od 1918 układano kształt ustrojowy, wewnętrzny, wytyczano cały kierunek drogi odrodzonej Polski. Dmowski pragnął by był to kierunek podkreślający znaczenie Narodu, więzi narodowej, katolicyzmu złączonego z polskością oraz umiłowania Ojczyzny i służba Jej.

Praca nad innymi - pisał - jest także pracą nad sobą i uczy ona rozumieć swój naród, kształci poczucie rzeczywistości i daje poczucie sił duchowych: „Wielki jest naród nie tylko przez swą liczbę, bogactwo, potęgę materialną, wielkim jest przez swą myśl, wiedzę, potęgę ducha. O samoistności narodu stanowi nie tylko niezawisłość polityczna, ale własna samodzielna twórczość duchowa”.

Podkreślał odpowiedzialność za to, że jest się członkiem wspólnoty narodowej, Polakiem. Uczył bezinteresownej służby Ojczyźnie: „Trzeba myśleć, jaka będzie Polska, a nie czym my w Polsce. Jestem Polakiem więc całą rozległą stroną swego ducha żyję życiem Polski, jej uczuciami i myślami, jej potrzebami, dążeniami i aspiracjami. Im więcej nim jestem tym mniej z jej życia jest mi obce i tym silniej chcę, żeby to, co w mym przekonaniu uważam za najwyższy wyraz życia, stało się własnością całego narodu. Jestem Polakiem więc mam obowiązki polskie i są one tym większe i tym silniej się do nich poczuwam im wyższy przedstawiam typ człowieka”. Wreszcie swoim światopoglądem uodpornił nas na wpływ przed ateizmem i komunizmem, a także pogaństwem i nazizmem. Stał się on taką bronią dlatego, że złączył jak najściślej polskość z katolicyzmem.

„Katolicyzm nie jest dodatkiem do polskości, zabarwieniem jej na pewien sposób, ale w jej istocie, w znacznej mierze stanowi jej istotę. Usiłowanie oddzielenia u nas katolicyzmu od polskości, oderwanie narodu od religii i od Kościoła, jest niszczeniem samej istoty narodu. Państwo Polskie jest państwem katolickim. Polityka narodu katolickiego musi być szczerze katolicką, to znaczy, że religia jej rozwój i siła musi być uważana za cel, że nie można jej używać za środek do innych celów."

Często bywał u rodziny Lutosławskich w Drozdowie na Podlasiu. Tu odpoczywał, spędzał święta i obchodził uroczystości rodzinne. Tu też zmarł dnia 2 stycznia 1939 roku, w otoczeniu bliskich mu osób z rodziny Lutosławskich. Odszedł ten, któremu można powiedzieć - Polska była jedyną miłością jego życia. Dążeniu do odbudowy państwa i wzmocnieniu jego siły poświęcił cały żywot, tej jedynej swej namiętności podporządkował przyjaźnie, sentymenty, popularność, ambicje, wygody, osobiste mienie. Dał z siebie wszystko Polsce, od niej niczego nie biorąc. Jego idea, dorobek trafiły do skarbnicy ogólnonarodowej. Był wodzem, ale bez błyskotek, teatralnych gestów, bez jarmarcznej reklamy, człowiekiem prostym, skromnym. Teraz postać ta w wyniku antypolskiej działalności dla ogółu jest nieznana, lewicowe oszczerstwa przyciemniły obraz i pamięć o Nim.

Źródło: materiały własne Fundacji, Dariusz Wasilewski, [1] Stanisław Kozicki

Projekt " Architekt Niepodległej Polski" dofinansowano ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Niepodległa”.